Şairler
ZİYA OSMAN SABAİlk şiirleri Servet-i Fünun dergisinde çıktı. Sonra arkadaşları ile Yedi Meş’ale topluluğunu kurdu. Şiirlerinde çocukluk özlemi, ev ve aile sevgisi, alınyazısına boyun eğme, yoksullara acıma, ölüm gibi temaları işledi. Hikayelerinde de hatıralarını anlattı.
Şiir kitapları:
(1847-1914) Şâir ve yazar. İstanbul’da doğdu. Recâi Efendi’nin oğlu. Beyazıt Rüştiyesi ile Mekteb-i Irfan’da okuduktan sonra Harbiye İdâdîsi’ne girdi (1858). Sağlık bakımından uygun olmadığı için okuldan ayrılıp, Hariciye Nezareti Mektubî Kalemi’ne memur oldu (1862). Namık Kemal ile tanışıp Tasvir-i Efkâr’da yazmaya başladı 1867′de aynı gazeteyi devraldı. 1877′de Şûrâ-yı Devlet (Danıştay) üyesi oldu.Öğretmenlik ve bakanlık, Ayan azâlığı yaptı. İstanbul’da öldü. Küçüksu Mezarlığı’na gömüldü.
Tanzimat dönemi sanatçılarındandir. Şiir, hikaye, roman, piyes ve tenkit yazıları yazmıştır. Sanatsanat İçindir prensibine bağlı olarak tabiat, sevgi, Ölüm temalarını işleyen şiirler yazdı. Batılı edebiyatın doğmasına zemin hazırladı.
Şiir kitapları: 1. Nağme-i Seher (1871), 2. Yadigâr-ı Şebâb (1873), 3. Zemzeme (Üç cilt, 1883-1885), 4. Nijad Ekrem (Şiirler, hatıralar, 1911).
Roman: Araba Sevdası (1896, 1940, 1963).
Hikâyeler: 1. Muhsin Bey yahut Şairliğin Hazin Bir Netîcesl (1889), 2. Şemsâ (1895).
Piyesleri: 1. Afife Anjelik (1870), 2. Vuslat yahut Süreksiz Sevinç (1874), 3. Çok Bilen Çok Yanılır (1914,1941,1970).
1. Sebil ve Güvercinler (1943), 2, Geçen Zaman (1947), 3. Nefes Almak (1957), 4. Geçen Zaman- Nefes Almak (Bütün şiirleri, 1974). Hikâyeleri: 1. Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi (1952, 1962), 2. Değişen İstanbul (1959).Diğer eserleri: 1.Tâlim-i Edebiyat (Edebiyat bilgileri, 1872,1882), 2. Takdir-I Elhan (Tenkid, 1886), 3 Atala (Chateaubriand’dan tere. 1871), 4. Meprlzon Tercümesi (1875, S. Peltico’dan), 5. Nâçiz (Fransızca’dan manzum ve mensur tercümeler, 1885), 6. Kudemâdan Birkaç Şâir (1888), 7. Tefekkür (1888)
Pir Suldan Abdal
Şâir. Hayatı hakkında fazla bilgi yok. Sivas’ın Banaz köyünde doğdu. Asıl adı Haydar. Kanunî Sultan Süleyman ile İran Şahı I. Tâhmasb zamanında yaşadı. İran şahının tahriki ile Osmanlı Devleti aleyhine olan isyana katıldığı ve Iran lehine casusluk yaptığı gerekçesi ile Hızır Paşa tarafından Sivas’ta asıldı.
Hece vezni ve halk Türkçe‘si İle yazdığı şiirlerinde Şiî- Bâtınî inancını dile getirdi. Nefesleri asırlarca Alevî, Bektaşî Türk zümreleri arasında sevilerek okundu. Hayatı menkıbeleşti. Türk halk edebiyatının büyük şairlerindendir.
Pir Sultan Abdal’ın hayatı ve şiirleri hakkında çıkan başlıca kitaplar; 1. Sadettin Nüzhet Ergun,Pir Sultan Abdal (1929), 2. Abdülbaki Gölpınarlı- P.N. Boratav, Pîr Sultan Abdal (1943), 3. Cahit öztolli, Pîr Sultan Abdal (1971).
Namık Kemal
ürk Edebiyatımızın önemli şair ve yazarlarındandır. Tekirdağ’da doğdu. Çocukluğu dedesinin yanda, Kars ve Sofya’da özel dersler alarak geçti. İstanbul’a dönünce Tercüme Odası’na memur oldu (1863). Şinasi ile Tasvir-i Efkâr’da yazılar yazdı. 1865′te aynı gazeteyi çıkardı. Yeni Osmanlılar Cemiyeti üyelerinin sürülme sebebiyle Ziya Paşa ile Paris’e kaçtı (1867). Londra’da Ziya Paşa ile Hürriyet gazetesini çıkardı (1868). 1870′de İstanbul’a döndü, mutasarrıf olarak Gelibolu’ya gönderildi. Azledilirler tekrar İstanbul’a geldi. Namık Kemal1877′de Midilli’ye sürüldü ve 1879′da oraya mutasarrıf oldu. Rodos (1884) ve Sakız (1887) adalarında da aynı görevi yaptı. Sakız’da oldü. Mezarı Bolayır’dadır. Namık Kemal, Tanzimat Edebiyatı‘nın her türde eser veren gür sesli dâva adamı ve şâiridir. Sanatını toplumun hizmetine vermiş, şekil ve ifâde bakımından eski, öz ve ruh yönünden de yeni eserler vermiştir. Eserlerinde hürriyet, vatan, millete hizmet, haksızlıkla savaş, adalet vb. fikirleri dile getirildi. Namık Kemal, dilde ve edebiyatta sadeleşmeyi savundu. Yeni nazım biçimleri denedi. Edebiyatımızın batılılaşmasında rolü büyüktür. Şiirleri ilk defa Sadettin Nüzhet Ergun tarafından toplanıp “Namık Kemal- Hayâtı ve Şiirleri” adı ile yayımlandı (1933).
Piyesleri: 1. Vatan Yahut Silistre (1873), 2. Zavallı Çocuk (1873), 3. Akif Bey (1874), 4. Gülnihâl (1875), 5. Celâleddin Harzemşah (1885), 6. Karabelâ (1910).
Romanları: 1. İntibah (1876), 2. Cezmi (1880).
Tenkit eserleri: 1. Tahrîb-i Harabat (1885), 2. Tâkib (1885), 3. Renan Müdafaanâmesİ (1962).
Tarih ve biyografi:1. Kanije (1874), 2. Silistre Muhasarası (1874,1946), 3. Osmanlı Tarihi (Yeni baskısı: 1971,1974, üç cilt), 4. Büyük İslam Tarihi (Yeni baskı: 1975), 5. Evrak-ı Perişan (1871), 6. Yavuz Sultan Selim (1968 yeni baskı). Mektuplarını F. A. Tansel “Hususî Mektuplarına Göre Namık Kemal ve A. Hanı id’1 (1949.4 cilt) ile O. F. Akün “Namık Kemal’in Mektupları” (1972) neşretti. Mehmet Kaplan‘ın doktora tezinin konuşu da “Namık Kemal Hayatı ve Eserleri” (1948)’dir. M. N Özön, “Namık Kemal ve İbret Gazetesi” (1938) adlı kitapta makalelerini topladı.